Janus words, contronyms – czyli o tym, jakie osobliwości może kryć język

Każdy język kryje w sobie różne ciekawostki. Nie inaczej jest z angielskim. Czy słyszeliście kiedykolwiek o czymś takim jak „contronyms”? Słowa te – zwane również „contranyms” lub „Janus words” od imienia rzymskiego boga początku i końca (pic related) – to swoistego rodzaju osobliwości. Zawierają w sobie dwa znaczenia, które są… antonimami, czyli słowami o dokładnie przeciwstawnym znaczeniu. Poniżej prezentuję krótką ich listę wraz z wyjaśnieniami dotyczącymi tłumaczenia.

800px-Janus1

1. Bitch (rzeczownik)

Nazbyt agresywna, zazwyczaj krzykliwa, z apodyktycznymi zakusami kobieta

VS

Osoba pasywna, pełna uległości wobec innych, często wykorzystywana do niewdzięcznych i służalczych zadań

2. Continue (czasownik)

Zazwyczaj to słowo oznacza, że ktoś coś w dalszym ciągu robi, kontynuuje

VS

Aczkolwiek w języku prawniczym oznacza odroczenie lub przełożenie postępowania na jakiś czas

3. Cleave* (czasownik)

Z jednej strony oznacza być wiernym, np. swoim zasadom, trzymać się czegoś lub kogoś

VS

Z drugiej – dosłownie – rozłupać, rozszczepić lub – przenośnie – podzielić, np. społeczeństwo

4. Dust (czasownik)

Usunąć drobinki czegoś, zazwyczaj kurzu, czyli odkurzać

VS

Dodać drobinki czegoś, np. cukru pudru, czyli posypać ciasto cukrem pudrem

5. Fast (przymiotnik, przysłówek)

W odniesieniu do czegoś co porusza czy dzieje się szybko lub jest szybkie

VS

W odniesieniu do czegoś mocno zamkniętego, umocowanego i innych pokrewnych synonimicznych wyrażeń, takich jak np.

to hold fastmocno się trzymać, być mocno przymocowanym

to stand fastmocno się trzymać na nogach lub metaforycznie trwać przy swoim

to be fast asleep – spać głęboko, mocno

6. Seed (czasownik)

Jeśli mówimy np. o trawniku to znaczy, że dodajemy nasiona

VS

Ale jeśli mówimy np. o pomidorze, to znaczy, że je usuwamy

7. Off (przymiotnik/przyimek)

Może znaczyć, że coś jest wyłączone, np. światło (He turned off the light.)

VS

I może oznaczać, że coś jest włączone, np. alarm (The alarm went off.)

8. Weather (czasownik)

Wytrwać, przetrzymać, np. jakiś kryzys

VS

Ulec erozji, zwietrzeć; warto odnotować tutaj wyrażenie He has not weathered well, które oznacza, że czas nie potraktował kogoś łaskawie

9. Sanction (czasownik lub rzeczownik)

Albo wydać oficjalne pozwolenie lub zgodę na coś

VS

Albo nałożyć karę, ukarać

10. Oversight (czasownik lub rzeczownik)

Przeoczenie, niedopatrzenie

VS

Nadzór, kontrola (to have oversight of something)

 

* słowo „cleave” to tzw. homograf, czyli słowo o tej samej pisowni, ale niekoniecznie tej samej wymowie, znaczeniu lub pochodzeniu. I tak „cleave” w znaczeniu „trzymać się czegoś”, „trwać przy czymś” pochodzi od staroangielskiego „cleofian”, zaś to o znaczeniu przeciwnym od – również staroangielskiego – celofan. Imiesłów bierny (ang. past participle) ma różne formy. „Cloven”, które przetrwało w wyrażeniu „cloven foot/hoof”, czyli „racica” lub „kopyto” (u diabła). „Cleft” znane z wyrażenia „cleft palate”, czyli „rozszczepienie podniebienia” oraz zazwyczaj używane „cleaved”.

Leave a Reply