Ostatnio jeden z uczniów poprosił mnie o zestawienie końcówek dla poszczególnych części mowy. Umiejętność ich budowania jest o tyle ważna, że każda z nich pełni inną funkcję w zdaniu i o ile wstawienie w wypowiedzi czasownika w miejsce rzeczownika i na odwrót często nie doprowadzi do niezrozumienia komunikatu, o tyle będzie to brzmiało dość komicznie. Mniej więcej tak samo jak końcówka ostatniego zdania ze słowem “brzmienie” zamiast “brzmiało”.
Jak w języku polskim, jak i wielu – jeśli nie wszystkich – innych, angielski ma rodziny wyrazów (ang. word families), czyli słów, które choć nie zawsze są powiązane znaczeniowo, to mają wspólny rdzeń (ang. stem), a o tym, jaką częścią mowy jest decyduje końcówka. Na przykład: dom – domowy – domownik itd., itd. W języku angielskim takim przykładem może być choćby import – importance – important – importantly (tutaj tylko trzy ostatnie słowa są powiązane ze sobą semantyczny… to znaczy, semantycznie ;-)
Końcówki, czyli przyrostki (ang. suffix), często odnoszą się do konkretnych, charakterystycznych kategorii. Na przykład, -erz/-arz w jezyku polskim często odnosi się do nazw zawodów (żołnierz, murarz etc.), -ness w języku angielskim do rzeczowników abstrakcyjnych, nienamacalnych, najczęściej tworzonych z przymiotników i odnoszących się do stanów, które te przymiotniki określają. Na przykład, większość uczniów do poziomu ok. B1 wie, jak jest po angielsku “głodny”, ale gdyby tak zapytać, jak jest “głód”, to przypuszczam, że mogłoby już być różnie… ;-) Wtedy z pomocą przychodzi właśnie znajomość końcówek. Nawet nie znając słowa “głód”, można z dużą dozą prawdopodobieństwa przewidzieć, jak to słowo będzie brzmiało w języku angielskim. Choć w tym przypadku należy też pamiętać, aby nie mylić hungriness ze słowem hunger, które nie odnosi się do stanu bycia głodnym, lecz do stanu braku żywności spowodowanym np. jakąś klęską.
No ale żeby dalej nie przedłużać, przejdźmy do rzeczy. :-)
Poniższe zestawienie zapewne nie jest kompletne, ale myślę, że będzie wystarczające na start dla każdego, kto chce opanować części mowy i kiedyś na FCE czy innym egzaminie zdać word formation na 100% :-)
